Sorbus aucuparia / Jarząb pospolity (Jarzębina pospolita)
Jarzębina, bo tak się to drzewko powszechnie nazywa, znana wszem i wobec, sadzona jest często przy drogach i w ogrodach jako ozdoba – jesienią wygląda przepięknie z kiściami czerwonych owoców. Ptaki je uwielbiają i my też powinniśmy, bo zawierają wiele dobrych substancji, o czym już nie każdy wie.
Owoców jarzębiny można użyć do robienia dżemów, musów (np. z jabłkami), soków lub alkoholi.
Jarzębiny jest kilka gatunków. Istnieje też taki o większych owocach, które nie mają gorzkiego posmaku. Drzewka z czerwonymi owocami spotkamy w Europie, Azji i na Syberii.
Ciekawostka: niegdyś owocami jarzębiny zastępowano mąkę. Używano ich też jako wabik na ptaki. O koralach chyba nie muszę wspominać? 😉
Wykorzystuje się owoce i kwiaty, rzadko liście i pączki.
Jakie ma składniki aktywne?
– witaminy A (mało), C, E, K, P, PP
– minerały: miedź, magnez, potas, sód, wapń
– kwasy: jabłkowy, cytrynowy, bursztynowy, winowy, sorbowy, parasorbowy
– sorbitol
– karotenoidy (więcej niż marchew)
– flawonoidy
– pektyny
– garbniki
– fruktoza, glukoza, sacharoza
Nas szczególnie zainteresować może obecność w jarzębinie kwasu sorbowego, który pełni rolę konserwantu. Sorbitol zaś nadaje gęstą konsystencję, utrzymuje wilgoć i jest substancją wiążącą.
Na jakie problemy jest odpowiednia?
Spożywana wewnętrznie:
- ma działanie przeciwzapalne (też kwiaty)
- obniża poziom cholesterolu
- pomaga przy nadciśnieniu (kwiaty)
- ma działanie moczopędne i dezynfekujące drogi moczowe (odwar) (też kwiaty)
- pomaga w kamicy nerkowej i innych chorobach nerek (np. dna moczanowa)
- pomaga w chorobach pęcherzyka żółciowego (poprawia wydzielanie żółci)
- pomocniczo w nieżytach żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego (też kwiaty)
- pomaga na żylaki kończyn
- pomaga na hemoroidy
- pomaga przy zaparciach (spożywane w nadmiarze może wywołać rozwolnienia i działać przeczyszczająco)
- pomaga w chorobach wątroby – łagodzi podrażnienie
- pomaga przy bólach reumatycznych i mięśniowych (okłady)
- działa przeciwobrzękowo (okłady)
- pomocniczo przy grypie, przeziębianiach, gorączce (odwar z owoców 1-4 szklanki dziennie z miodem i sokiem owocowym, napar z kwiatów pół szklanki 2-4 razy dziennie)
- oczyszcza organizm – ma działanie odtruwające
- kwiaty: pomagają w zaparciach i mają lekkie działanie przeciwzapalne, antyalergiczne, moczopędne, żółciopędne, przeciwobrzękowe, uszczelniają naczynia
Napar z owoców
Łyżkę rozdrobnionych owoców zalewamy szklanką wrzątku, odstawiamy na cztery godziny. Odcedzamy. Pić po pół szklanki 2-3 razy dziennie.
Odwar z owoców
Łyżkę rozdrobnionych owoców zalewamy szklanką letniej wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy pod przykryciem 5 minut. Gdy ostygnie, odcedzamy. Pić po pół szklanki 2-3 razy dziennie.
Napar z kwiatów
1-2 łyżki kwiatów jarzębiny (świeżych lub ususzonych) zalewamy szklanką wrzątku. Zostawić na pół godziny pod przykryciem, odcedzić. Pić po 100 ml 2-4 razy dziennie (przy przeziębieniu można nieco więcej).
Przeciwwskazania!
Przed spożyciem trzeba owoce wysuszyć, zblanszować lub przemrozić (2 doby) – zawarty w nich kwas parasorbowy może mieć działanie wymiotne lub powodować biegunki. Jarzębina jest bezpieczna dla dzieci.
Kosmetycznie:
- ma działanie przeciwstarzeniowe (podnosi elastyczność i sprężystość)
- nawilża (sorbitol)
- rozjaśnia cienie pod oczami, likwiduje obrzęki
- wycisza rozszerzone naczynka (też kwiaty)
- działa rozświetlająco
- rozjaśnia przebarwienia
- ma działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, lekko ściągające
- chroni przed promieniowaniem UV (karotenoidy)
Do jakiej cery można jej używać?
– sucha
– trądzikowa
– naczynkowa
– zmęczona
Maseczki
- odwaru z owoców lub naparu z kwiatów można użyć jak toniku przy trądziku, rozszerzonych porach, rozszerzonych naczyniach, stanach zapalnych
- napar z kwiatów / odwar z owoców można użyć jako okładu na zmęczone oczy, przy zapaleniu spojówek
- resztę owoców po gotowaniu można wykorzystać do zrobienia maseczki: dodać łyżkę miodu i nałożyć na pół godziny.
Ocet na kwiatach jarzębiny
- okłady na stłuczenia, krwiaki, obrzęki
- do skóry z problemami trądziku
- płukanka do zniszczonych włosów