Lubicie słońce? Ja tak! Jest wiele osób, które się przed nim chowają z różnych względów, ale jest też wiele, które je kochają. Ja należę do tych drugich. Ponieważ pracuję w pomieszczeniach, to od wiosny do jesieni, staram się przebywać na dworze ile się da. Zimą też, choć dużo mniej i czuję to – widzę po moim samopoczuciu, które często jest niefajne – mimo zażywanych witamin i wspomagania czym się da. Latem takich problemów nie mam, myślę, że słonko ma na to ogrmny wpływ.
Dlatego, przy naturalnej pielęgnacji czy suplementacji ziołami trzeba wiedzieć, co może nam po wyjściu na słonko zrobić krzywdę w postaci fotouczulenia czy fotodermatozy – może pojawić się świąd, zaczerwienienie, rumień, wysypka (również w postaci pęcherzyków z płynem), przebarwienia, poparzenia, a nawet porażenia słoneczne. Przebarwienia bardzo ciężko usunąć gdy już powstaną, więc trzeba bardzo uważać, aby do nich nie dopuścić.
Czasem też niektóre leki (sulfonamidy, tetracykliny, hydrochlorotiazyd, amiodaron, kwas paraaminobezoesowy, pochodne fenotiazyny: chlorpromazyna, promazyna, lewomepromazyna, perazyna), kosmetyki, maści (ketoprofen, diklofenak sodowy, naproksen, tetracykliny) czy herbaty mogą fotouczulenie powodować, dlatego zawsze trzeba przeczytać ulotkę zanim się cokolwiek zacznie zażywać.
Reakcja fotouczuleniowa to nic innego jak reakcja alergiczna, gdy nasz układ odpornościowy rozpoznaje substancje fotouczulające (które łączą się z białkami w organiźmie) jako czynnik szkodliwy. Reakcja może pojawić się nawet po dwóch dobach od ekspozycji na promieniowanie UV. Nie u każdej osoby reakcja taka musi wystąpić, ale lepiej nie ryzykować.
A jakie rośliny mogą powodować fotouczulenia / fotodermatozy?
Arcydzięgiel (dzięgiel litwor) / Angelica archangelica
Prawda, że Angelica archangelica to piękna nazwa? Arcydzięgiel lubi tereny górzyste i wilgotne. Jest pod częściową ochroną.
Działanie fotouczulające wykazują furanokumayny w arcydzięglu zawarte.
Na co pomaga arcydzięgiel stosowany wewnętrznie:
- oczyszcza organizm – pomaga przy zatruciach
- uspokaja – pomaga przy bezsenności czy wyczerpaniu nerwowym
- wrzody żołądka
- niestrwaność, wspomga trawienie
- wzdęcia i zaparcia
- bóle brzucha
- skórcze żołądka
- pobudza apetyt
- pomaga przy uporczywym odbijaniu
Na co pomaga arcydzięgiel stosowany zewnętrznie:
- bóle reumatyczne
- łupież i przetłuszczanie włosów
Przeciwwskazania:
- ciąża
Bergamotka / Citrus bergamium
Roślina cytrusowa. Ze skórki jej owoców powtaje olejek bergamotkowy, który stosuje się w kosmetykach czy herbacie. Nazwa pochodzi od miasta Bergamo w Italii – m.in. we Włoszech bergamotki są hodowane.
Niestety jak na każdego cytrusa trzeba z olejkiem bergamotkowym uważać – unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne do 36 godzin po użyciu.
Na co pomaga bergamotka stosowana wewnętrznie:
- obniża poziom złego cholesterolu
Na co pomaga olejek z bergamotki stosowany zewnętrznie:
- ma działanie antydepresyjne
- działa antystresowo i uspokajająco
- działa antyseptycznie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie
- stany zapalne skóry
- działa antyoksydacyjnie
- przeziębienia
- cellulit
- łagodzi bóle mięśniowe
- łupież i wypadanie włosów
- nieprzyjemny zapach z ust
- opryszczka
Przeciwwskazania:
- astma oskrzelowa
- jaskra
- bradykardia
- używać rozcieńczony
Cytryna i ogólnie cytrusy
Na cytrusy trzeba uważać szczególnie gdy chcemy pójść na plażę. To samo tyczy się szczególnie olejków eterycznych z cytrusów. Cytrusy mają szereg świetnych własności zdrowotnych, więc szczególnie latem często popijam wodę z sokiem z cytryny. Jednak gdy chcemy wyjść na słońce, lepiej większe ilości pić wieczorami.
Dziurawiec / Hypericum perforatum
Dzuirawiec jest piękną rośliną kwitnącą w czerwcu. I chyba najlepiej kojarzoną jako fotouczulająca. Lubi rosnąć przy polnych dróżkach, na miedzach, w miejscach słonecznych lub częściowo zacienionych.
Dziurawiec ma wiele świetnych własności, ale mimo to, trzeba na niego uważać. Przy stosowaniu wewnętrznie lepiej ogólnie unikać przebywania na słońcu. Zewnętrznie można stosować wieczorem (a najlepiej zimą), bo związki fotouczulające rozpadną się po kilkunastu godzianch.
Substancją zawartą w dziurawcu, która zwiększa wrażliowść na światło słoneczne jest hiperycyna.
Na co pomaga dziurawiec stosowany wewnętrznie:
- zły nastrój, lęki, przygnębienie, stany nerwicowe, depresje (nie herbata – hiperycyna nie rozpuszcza się w wdzie)
- zmniejszone wydalanie moczu
- kamica moczowa
- skaza moczanowa
- problemy z drogami żółciowymi i pęcherzykiem żółciowym
- kamica żółciowa
- problemy z wątrobą
- problemy z żołądkiem i jelitami: bóle brzucha, kolki jelitowe, biegunki, brak apetytu, zgaga, wzdęcia, wiatry
- bielactwo
Na co pomaga dziurawiec stosowany zewnętrznie:
- trądzik
- ropnie, wrzody
- rany
- oparzenia, odmrożenia
- regeneruje skórę
- zapalenie dziąseł, jamy ustnej i gardła – płukanki
- bóle stawowe
Interakcje:
- interferon
-
chemioterapeutyki przeciwnowotworowe
-
indynawir (leczenie HIV)
- antykoagulanty (cyklosporyna, warfaryna)
- antydepresanty
- leki antywirusowe
- doustna antykoncepcja
Figa pospolita / Ficus carica
Chodzi tu o owoce figowca pospolitego. Mają sporo wartości odżywczych. Ja je uwielbiam, bo kojarzą mi się z wakacjami w ciepłych krajach – takie zrywane prosto z krzaczka, gorące od słońca smakują najlepiej.
Jeśli spożyjemy owoc czy dwa za dnia, nic nam się nie stanie, uważać trzeba przy zajadaniu większych ilości, szczególnie na śniadanie.
Na co pomagają figi spożywane zewnętrznie:
- wzmacniają odporność
- poprawiają wzrok i wygląd skóry, wpływają pozytywnie na dziąsła
- wzmacniają kości, zęby, przeciwdziałają osteoporozie
- opóźniają procesy starzenia – niszczą wolne rodniki
- działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo
- poprawiają koncentrację i pamięć, pomagają przy bezsenności
- wspomagają walkę z nadciśnieniem
- obniżają poziom złego cholesterolu
- wspomagają pracę wątroby
Trochę tego jest, dlatego warto po figi sięgać jak najczęściej, byle nie przed wyjściem na słońce.
Lubczyk / Levisticum officinale
Lubczyk to popularna przyprawa używana w wielu kuchniach. Jest głównym składnikiem przyprawy maggi, którą popularnie dodaje się do zup. Niestety spożywany w większych ilościach może powodować fotouczulenia. Leczniczo wykorzystuje się korzeń, liście i nasiona.
Na co pomaga lubczyk stosowany wewnętrznie:
- oczyszcza i działa odtruwająco
- ma działanie moczopędne – pomaga w schorzeniach dróg moczowych
- pomaga na problemy trawienne: niestrawność, ból brzucha, wzdęcia, brak apetytu
- pobudza krwawienia miesiączkowe
- działa wykrztuśnie przy nieżytach górnych dróg oddechowych
- wzmacnia popęd płciowy – często używany jako afodyzjak
- likwiduje obrzęki
Na co pomaga lubczyk stosowany zewnętrznie:
- można stosować do kąpieli
- ma działanie antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne
Przeciwwskazania:
- ciąża, karmienie
- schorzenia nerek
- zaburzenia miesiączkowania
- skłonności do krwotoków
Łopian / Arctium lappa
Łopiany spotkać można przy polnych drogch, w miejscach zacienionych i raczej wilgotnych. Łopianu przegapić się nie da – w pełni rozwoju liście ma bardzo duże, a sama roślina jest okazała i rzuca się w oczy 😉 Leczniczo wykorzystuje się korzeń i liść.
Na co pomaga łopian stosowany wewnętrznie:
- działa wzmacniająco na organizm
- ma działanie moczopędne – pomaga w stanach zapalnych dróg moczowych i pęcherzyka żółciowego
- pomaga przy niewydolności wątroby
- pomaga w nieżytach przewodu pokarmowego i zaburzeniach przemiany materii
- zaparcia
- łuszczyca
- rezumatyzm
Na co pomaga łopian stosowany zewnętrznie:
- ma działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, antygrzybiczne
- do cery trądzikowej i łojotokowej
- egzemy
- ma działanie wybielające
- wspomaga leczenie świądu i owrzodzeń oraz czyraków – okłady
- łupież
- brak połysku, wspomaga włosy zniszczone
- działa też na porost włosów i zapobiega ich wypadaniu – wzmacnia cebulki włosowe
- przy grzybicy stóp pomogą półgodzinne kąpiele w odwarze
Przeciwwskazania:
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- cukrzyca – może obniżać stężenie glukozy we krwi
Nagietek / Calendula officinalis
Znacie charakterystyczne nasionka nagietka? Pamiętam je z dzieciństwa i ten cudny pomarańczowy kolor kwiatów.
Na co pomaga nagietek stosowany wewnętrznie:
- wzmacnia odporność na zakażenia i siły witalne
- nieżyty żołądka i jelit
- wrzody żołądka, dwunastnicy i jelita grubego
- infekcyjne stany zapalne dróg żółciowych
- upośledzenie czynności wątroby po zatruciach czy zapaleniu wirusowym
- w stanach przednowotworowych i nowotworach przewodu pokarmowego
- zaburzenia miesiączkowania
- klimakterium
Na co pomaga nagietek stosowany zewnętrznie:
- ma działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze (wyciągi alkoholowe i olejowe)
- wspomaga gojenie ran, otarć, wrzodów, łuszczycy – wszelkich problemów z naskórkiem
- można stosować przy kontuzjach i stłuczeniach
- wspomaga gojenie oparzeń i odmrożeń
- wspomaga leczenie zapaleń żylakowych i hemoroidów
- pomoże przy problemach intymnych – przemywanie
- do przemywania oczy w stanach zmęczenia i zapaleniu spojówek
- świetny do cery cuchej, zaczerwienionej, łuszczącej się i pękającej, z egzemami
- działa jak filtr UV o faktorze 14
Przeciwwskazania:
Może wywoływać uczulenia.
Rumianek / Matricaria recutita
Na co pomaga rumianek stosowany wewnętrznie:
- nieżyty jelit, żołądka
- ma działanie przeciwalergiczne
Na co pomaga rumianek stosowany zewnętrznie:
- stany zapalne skóry
- owrzodzenia
- oparzenia słoneczne i termiczne
- hemoroidy
- stany zapalne jamy ustnej, gardła
- zapalenie spojówki, rogówki i tęczówki
Przeciwwskazania:
Może wywoływać uczulenia. Poza tym bezpieczny do stosowania u małych dzieci i kobiet w ciąży.
Ruta zwyczajna / Ruta graveolens
Ruta zwyczajna jest rośliną wykorzystywaną w zielarstwie, jednak gdy jej dotknąć, ma działanie podobne jak barszcz Sosnowskiego – nie trzeba jej spożywać, aby odczuć jej działanie na skórze, szczególnie w dni ciepłe i słoneczne.
Na co pomaga ruta zwyczajna stosowana wewnętrznie:
- ma działanie przeciwbólowe i uspokajające
- pomaga w problemach trawiennych
- pomocna w problemach dróg żółciowych i moczowych
- poprawia krążenie obwodowe
- przeciwdziała miażdżycy
- obniża ciśnienie tętnicze
- oczyszcza organizm z pasożytów i robaków układu pokarmowego
Na co pomaga ruta zwyczajna stosowana zewnętrznie:
- uszczelnia ściany naczyń krwionośnych
Przeciwwskazania:
Nie wolno stosować u kobiet w ciąży – ma działanie poronne. Nie stosować przy obfitych miesiączkach, wrzodach żołądka, hipotonii. Stosować ostrożnie szczególnie u osób z fototypem skóry bardziej wrażliwym na promieniowanie UV.
Skrzyp polny / Equisetum arvense
Spora zawartość krzemionki w skrzypie czyni z niego zioło szczególnie chętnie spożywane przez osoby, które odczuwają problemy ze skórą, włosami czy paznokciami. Fotouczulenie na skrzyp polny zdarza się bardzo bardzo rzadko, ale może jednak lepiej rozważyć zaprzestanie stosowania na przykład herbaty czy mieszanek ze skrzypem polnym w okresie letnim.
Na co pomaga skrzyp polny stosowany wewnętrznie:
- poprawia stan skóry, włosów (także przy wypadaniu), paznokci, błon śluzowych, można stosować w gośćcu czy łuszczycy
- wzmacnia organizm, działa odtruwająco i przeciwzapalnie
- ma działanie moczopędne i przeciwobrzękowe
- reguluje przemianą materii
- zapobiega miażdżycy
- działa przeciwkrwotocznie – stosuje się przy obfitych miesiączkach, krwawieniach z nosa, płuc, wrzodów żołądka, dwunastnicy czy okrężnicy, z żylaków odbytu
- zwiększa ilość hemoglobiny i erytrocytów
- zapobiega kamicy układu moczowego, pomaga w dnie moczanowej
Na co pomaga skrzyp polny stosowany zewnętrznie:
- świeży sok tamuje krwawnienia
- pomaga na stany zapalne skóry, owrzodzenia
- wspomaga leczenie oparzeń
- w postaci płykanki wzmacnia włosy
Przeciwwskazania:
Skrzyp polny wypłukuje z organizmu witaminę B1, więc przy jego zażywaniu zalecana jest suplementacja tą witaminą.
Warzywa: seler, pietruszka, marchew, koper
O tym, że powyższe warzywa są zdrowe, nie trzeba nikogo przekonywać. A mimo to zawierają one furanokumaryny, które po wystawieniu skóry na działanie promieniowania UV mogą powodować fotouczulenia. Kto by się spodziewał, prawda?
Bo taki na przykład seler jest rośliną leczniczą. Ma on dwukrotnie więcej witaminy C niż cytrusy! Oprócz tego kwas foliowy, witaminy grupy B, PP, E i betakaroten, a także minerały: fosfor, wapń, potas i cynk. Sama za smakiem selera nie przepadam, ale warto go spożywać, bo:
- działa wzmacniająco na organizm, a nawet odmładza
- poprawia przemianę materii, pomaga przy wzdęciach i kolkach żołądkowych
- poprawia pracę nerek i pęcherza moczowego
- pomaga przy reumatyźmie i otyłości, sklerozie, zaburzeniach miesiączkowania, zapaleniu oskrzeli
- wpływa też dobrze na serce i wątrobę
Pewnie nie wyczerpałam tematu roślin fotouczulających w stu procentach, ale na pewno są tu te najbardziej popularne i naczęściej stosowane z dostępnych w naszym kraju. Miejmy je na uwadze wychodząc na słonko. Oczywiście, jeśli zjemy kawałek gotowanego selera, to nic się nam nie stanie, powyższe działania tyczą się zażywania większej ilości roślin fotouczulających. I jest też faktem, że nie u każdej osoby fotouczulenie się pojawi. Ale chyba lepiej nie ryzykować. I pamiętajmy o tym, że szyby w samochodach czy budynkach nie chronią nas przed całym spektrum szkodliwego proeminiowania UV.
Życzę wam cudownego lata bez fotouczuleń! 🙂